(Lutra Lutra seistanica Birula 1912) Ўрта Осиё қундузи оддий дарё қундузининг Эрон Афғонистон ва Ўрта Осиё ҳудудида тарқалган олд тури бўлиб, ноёб ва йўқ бўлиб кетиш ҳавфи остида бўлган тур ҳисобланади. Ташқи кўриниши бошқа сувсарсимонлар каби — танаси узун,эгилувчан, оёқлари калта. Тана узунлиги 65-70 см, дум узунлиги 40-44 см. Вояга етган қундузларнинг тана оғирлиги 6-10 кг. Танаси икки ярус – қалин қаттиқ туклар ва остида эса сув ўтказмас юмшоқ ва қалин мўйна билан қопланган. Танасининг устки қисми оч жигарранг, бўйни […]

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси 2020 йил 7 мартда “Фарғона вилоятида қишлоқ хўжалиги масалалари бўйича ўтказилган йиғилиш баёни”нинг 29-бандида Фарғона вилоятидаги сув омбори қурилишини жорий йилда якунлаш мақсадида Ёзёвон туманидаги 5 сонли қум карьеридан фойдаланиш масаласини ҳал этиш юзасидан Вазирлар маҳкамасига таклиф киритиш ва Ёзёвон ўрмон бўлимидан қум олиш сўралган. ВМнинг 2020 йил 12 мартдаги 03/1-2086 хатига жавобан Ўрмон давлат хўжалиги Фарғона давлат ўрмон хўжалигининг Ёзёвон ўрмон бўлимидан қум олиш сўралган ҳудуд ноёб, ўрнини тўлдириб бўлмайдиган, экологик, илмий, маданий ва эстетик […]

Ўзбекистон Қизил Китоби Бўйи 20–50 см, бир йиллик ўсимлик. Пояси тик, қалин оқ тукли. Барглари бандсиз ёки қисқа бандли, юмалоқ-тухумсимон, узунлиги ва эни 3–5 см атрофида, оқ момиқ тукли, асоси юмалоқ ёки юраксимон. Гажак тўпгули бир томонга қайрилган, гуллари жуфт ёки 3–4 тадан иборат, икки уяли, 2–6 см узунликда, мевалаганда яна ҳам узаяди, оқ қалин туклар билан қопланган. Гулкосачаси қалин тукли, узунлиги 3 мм атрофида, косача бўлаклари тўмтоқ. Гули сариқ. Устунчаси қисқа ва туксиз. Тумшуқчаси конус-бигизсимон, устунчадан 2–3 марта узун. […]

ҚУМ МУШУГИ Тарқалиши Қизилқум чўлининг қумли массивлари (Ёмонқум, Оқбайтал, Таспен ва бошқалар), Сандиқли, Кеммирекқум ва Каттақум. Устюртда қумлоқ жойларда учрайди. Ўзбекистонда тур ареалининг шимолий қисми жойлашган. Ўзбекистондан ташқарида: Қозоғистон, Туркманистон. Африка, Уммон, Эрон, Яқин Шарқ (Ироқ, Иордания, Сурия), Жануби-ғарбий Осиё (Қувайт, Бирлашган Араб Амирликлари) ва Саудия Арабистонида – бошқа кенжа турлари. Яшаш жойлари Ярим мустаҳкамлашган, мустаҳкамлашган паст-баланд қумлар. Сони XX асрнинг 60-йилларигача кўп бўлган, кейин эса сони кескин камайиб кетган. 1980-йилларда саноқли даражада учрагани қайд қилинади: Қизилқум чўлининг марказий ва […]

Қор қоплони (Panthera uncia) мушуксимонлар оиласига кирувчи йирик ёввойи сут эмизувчи бўлиб, Шимолий ва Марказий Осиё ҳамда Ҳималай тоғларида яшайди. Қор қоплони Табиатни муҳофаза қилиш халқаро иттифоқининг Қизил рўйхати ва у учрайдиган барча мамлакатларнинг Қизил китобларига киритилган бўлиб, йўқолиш хавфи юқори бўлган йиртқич ҳайвон сифатида баҳоланади.   Ўзбекистонда бу ҳайвон яшайдиган ҳудудларнинг умумий майдони 10000 км² ёки глобал майдоннинг 0,36 фоизига тенг. Қор қоплони Ғарбий Тян-Шаннинг Чотқол, Пскент, Угам ва Курамин тоғ тизмалари, шунингдек Помир-Олой тоғ тизимининг Ғиссор, Туркестон, Зарафшон тоғ тизмаларида яшайди. Ўзбекистонда […]

ҚОРАБОШ БАЛИҚЧИ Мақоми 2(VU:D): Заиф, қисқариб бораётган, учиб ўтувчи тур. ТМХИ Қизил рўйхатига киритилган [LC]. Тарқалиши Орол денгизи ороллари, Жанубий Оролбўйи (ўтмишда уялаш); текисликдаги сув ҳавзалари (учиб ўтиш), Сирдарё ва Амударёнинг ўрта оқимлари (қишлаш). Ўзбекистондан ташқарида: Қрим, Кавказолди, Каспийбўйи, Қозоғистон, Мўғулистон (уялаш); Шимолий Африка, Каспийбўйи, жанубий Қозоғистон, Ҳиндистон, Fарбий, Ўрта ва Жануби-шарқий Осиё (қишлаш). Яшаш жойлари Текисликдаги шўр кўлларнинг орол ва қирғоқлари (уялаш), йирик сув ҳавзалари балиқ кўпайтириш ҳовузлари (учиб ўтиш, қишлаш). Сони Илгари учраши одатий эди. Орол денгизи оролларида […]

ОҚ ТУРНА Мақоми 1(CR): Бутунлай йўқ бўлиб кетиш арафасида турган учиб ўтувчи тур. ТМХИ Қизил рўйхатига киритилган [CR]. Тарқалиши Келес, Ангрен дарёси қуйи қисмлари; Сирдарё (Чиноз шаҳри яқинида), Айдаркўл, Каттақўрғон сув омбори, Амударёнинг ўрта оқими, Белтоғ атрофлари, Марказий Қизилқумнинг Қозоғистон билан чегарадош ҳудудлари. Ўзбекистондан ташқарида: Fарбий (Обь дарёси қуйи қисми) ва Шарқий Сибирь шимоли (уялаш); Эрон, Ҳиндистон ва Хитой (қишлаш). Яшаш жойлари Дарё ва кўллар қирғоқлари. Сони Йўқ бўлиб бораётган Обь популяциясининг (20 га яқин) бир неча донасигина (баъзан кулранг […]

Қисқача тавсифи Бўйи 15–20 см, попуксимон илдизли, кўп йиллик ўт. Илдизпоя бўғзидан чиққан қўнғир барглари қисқа, бир нечта поялар ўсиб чиқади. Новдалари сершох, сербарг. Барглари патсимон бўлинган, юпқа, майда. Гуллари йирик, якка-якка, тўқ сариқ рангли. Меваси юпқа илмоқсимон учли, хиёл қайрилган. Май ойида гуллаб, меваси июль–август ойларида етилади. Тарқалиши Тошкент вилояти: Чотқол тизмасида – Паркент, Заркент қишлоқлари атрофларида, Сўқоқсой, Бошқизилсой ва Келинчаксойда; Қурама тизмасида – Қамчиқ довонида тарқалган. Ўсиш шароити Тоғларнинг юқори қисмидаги тошли, шағалли, майда жинс тупроқларда ва қояларда […]

Қорақалпоғистон Республикаси Қoраўзак тумани ИИБ ходимлари томонидан Экология ва атроф- муҳитни ҳимоя қилиш қўмитаси давлат инспекторлари билaн ўтказилган рейд давомида  Қoраўзак тумани «Қойбақ» ОФЙ ҳудудида фуқаролар Ж.М. ва Қ.А. томонида жорий йилнинг 8-декабрь күни соат 02:30 чамасида давлат рақами 95 948 АА бўлган автомобиль орқали умумий баҳоси 5 млн 600 минг сўмлик «Қизил китоб»га киритилган саксовул ўсимлигини  олиб кетишаётганда ушлашди. Суриштурув давомида фуқаролар Беруний тумани «Шимом» ОФЙда яшаши маълум бўлди. Қонунбузарларга Ўзбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексининг тегишли моддаси билан жарима тайинланди. […]

Заиф табиатдан камёб, мозаик тарқалган кенжа тур. Ғарбий Тяньшан, Ғарбий Помир Олой тоғларида истиқомат қилади. 1970 йилларда 220 та ҳисобга олинган, ҳозирда сони 150 тадан кам.  Кўплари Ҳисор, Чотқол, Зомин қўриқхоналарида яшайди. Март-октябрда кўпинча эрталаб ва кечки пайтлари фаол, уяларига беркинади ва уша ерда қишлайди.  Май-июнда жуфтлашади. Икки йилда бир марта — январ-февралда – болалайди (1-3). Болалари март-апрелда уясидан чиқади, 3-4 ёшида жинсий вояга етади. Мевалар, илдизлар, баъзан сутэмизувчилар, ҳашаротлар, ўлаксалар билан озиқланади. 30 йилгача яшайди. Асосан браконьерлар томонидан овланиши […]

Қуйи Амударё биосфера резерватига туташ Урганч-Нукус трассасида “Lacetti” русумли автомашина Ўзбекистон Қизил китобига киритилган  Бухоро буғуси –Хонгулни уриб кетган. Қуйи Амударё биосфера резервати Урганч-Нукус трассасида бўйлаб  чўзилиб кетган. Албатта биосфера резервати   очиқ ҳудуд ва унда яшайдиган ҳайвонлар бевосита овқат излаб, ҳудуд чегарасидан чиқиш ҳолатлари жуда кўп. Аммо айрим ҳайдовчилар йўл четига ёввойи ҳайвонлар ўтиши мумкин деган йўл белгилари қўйилганига қарамай, тезликни пасайтиришмайди. Натижада кўплаб Қизил китобга киритилган ноёб жониворлар машина ғилдираклари остида халок бўлишади. 🍀Каналимизга уланинг👇 https//t.me.ekologuz

Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси  ахборот хизматининг Қашқадарё вилоятида Ўзбекистон Республикаси Қизил китобига киритилган қўнғир айиқнинг ўлдирилиши юзасидан изоҳ берди.  Унга кўра Қўмитанинг Қашқадарё вилояти бошқармаси томонидан ижтимоий тармоқларда “Чироқчи туман Бешчашма қишлоғида ИЖ русумидаги ов милтиғи билан Ўзбекистон Қизил китобига киритилган қўнғир айиқ отиб ўлдирилди” сарлавҳаси остидаги видео лавҳа юзасидан ўрганиш ўтказилди. Мазкур видео лавҳада исми шарифи тилга олинган “Нуробод” маҳалла фуқаролар йиғинида истиқомат қилувчи фуқаро Ботиров Сайдулло билан суҳбат ўтказилганда ҳолат 2016 йил май […]

Twitter ижтимоий тармоғида @gafurovskiy.95 саҳифасига Қизил китобга киритилган оққушни овлагани ва бошқа ўлжаларини кўз-кўз қилиб, ўзини “қаҳрамон” кўрсатиб, саҳифага жойлаштирган. Бундан сал олдин Инстаграмда андижонлик “қаҳрамон” Қизил китобга киритилган стерх-оқ турнани отиб, ўлжасини кўз-кўз қилиб, ўз саҳифасига жойлаштирган эди. Аммо у жазосиз қолди, оқибатда қизилкитобхўр овчилар сони кўпаймоқда. Фикримизча, уларни топиш қийин бўлмайди. Албатта уларни жазога тортиш зарур. Буни мутасадди ташкилотлардан, прокуратура органларидан илтимос қилиб қолар эдик. Зора бу кейин бошқаларга ўрнак бўлиб, ноёб қуш ва жониворларни отишдан олдин, сал […]

Ёввойи анжир тутдошлар оиласига мансуб ўсимлик бўлиб, Ўрта Осиёдаги ниҳоятда камёб, ареали ажралган тур саналади. Сурхондарё вилоятининг Ҳисор тизмасида, Сангардак ва Тўпаланг дарёлари ҳавзаларининг тош-шағалли тупроқларида ўсади. Ўзбекистондан ташқарида Тожикистон ва Туркманистонда ҳам ўсиши маълум. Ёввойи анжир бўйи 5-8 м га етадиган дарахт ҳисобланади. Барглари 3-5 бўлакли бўлиб, пастки томони туклилиги билан ажралиб туради. Кетма-кет, яъни, навбат билан жойлашган барглари қўлтиғида тўпгули биттадан жойлашган. Дарахтнинг банди қисқа бўлиб, мевасининг кўриниши худди нокни эслатади. Бир йилда икки-уч мартагача ҳосил беради. Апрель […]

“Қора китоб”дан Қизил китоб сари: Сариқамиш кўлининг атрофида ҳар хил ёввойи ҳайвонлар ва қушларни, хусусан, тўнғиз, тулки, қарсоқ, шоқол, бўрсиқ, бойқуш, бургутларни кўрдик. Шунингдек, бўриларнинг изларига ҳам дуч келиб турдик. Бизни ҳайрат­га солган нарса Устюртда қулон ва жайронлар тўдасининг мавжудлиги эди. Уларни тасвирга муҳрлаш учун автотранспортда изидан қувиб кадр олишга муваффақ бўлдик. Биология фанлари доктори, профессор Свет­лана Мамбетуллаеванинг таъкидлашича, қулон­ларнинг Қорақалпоғистонда қайта пайдо бўлиши ўта муҳим янгиликдир. Негаки, Устюрт кенгликларида туркман қулонлари ХХ асрнинг 30-йилла­рига келиб бутунлай қирилиб кетган эди. […]

Ерларнинг ўзлаштирилиши, пестицидларнинг қўлланиши, одамлар томонидан таъқиб қилиниши турнинг камайиб кетишига олиб келмоқда.

Мўйноқ тумани ҳудудида браконьерлар томонидан қўмита ходимларига ҳужум қилишган эди. Шу муносабат билан Қорақалпоғистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш қўмитаси воқия аслида қандай бўлганлиги ҳақида расмий маълумот беради. Қорақалпоғистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш қўмитасига 2019 йил 4 сентябрь санасида Мўйноқ тумани ҳудудида браконьерлар томонидан ноқонуний ов қилинаётгани ҳақида тезкор маълумот келиб тушди. Ушбу тезкор маълумот асосида Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш соҳасидаги назорат инспекциясининг “Қорақалпоғистон Республикаси Мўйноқ ҳудудида сув объектларини муҳофаза қилишга ихтисослашган тезкор назорат гуруҳи” аъзолари Торениязов […]

Табиатнинг энг нодир ва йўқолиб кетиш арафасида турган жайронларнинг ҳам оиласи ва болалари борлигини ҳаммамиз яхши биламизку нега бунга риоя этмаймиз, фуқаролар ов қилиши ва дам олиши учун ҳукуматимиз томонидан қатор қулайликлар яратишига ношукрлик қилиб ўз нафсини ҳамма нарсадан устун қўйган Қоракўл туманининг Жиғачи маҳалла фуқаролар йиғинида яшовчи фуқароларнинг бу ҳатти ҳаракатларига халқнинг ўзи боҳо берсин, наҳотки шу жониворни отиш уволлигини ҳамда жиноий жавобгарликка олиб келишини билмаган бўлсалар. Жорий йилнинг 24 августидан 25 августига ўтар кечаси 9204 ҳарбий қисм сафдорлари, […]

Ўзбекистон Республикаси экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг хабарига кўра, Ўзбекистоннинг умумий биологик хилма-хиллиги 27000 дан ортиқ турга тўғри келади. Флора- 11 мингдан ортиқ тур, шу жумладан: 2000 дан ортиқ қўзиқорин тури; Тахминан 400 турдаги эндемик, кам учрайдиган ва қолдиқ бўлган 4300 турдаги ўсимликлар мавжуд. Ўзбекистон Қизил китобида 321 турдаги юқори ўсимликлар ва қўзиқоринларнинг уч тури мавжуд. Ҳайвонот дунёси 15000 дан ортиқ турларни ўз ичига олади, улар орасида 11000 турдаги артропод ва 4000 турдаги моллюскалар, қуртлар ва бактериялар […]